1. Autisme (ASS)

Autisme is een andere manier van informatie verwerken, waarbij details, patronen en zintuiglijke prikkels sterk binnenkomen. In sociale situaties kunnen er moeilijkheden zijn met impliciete regels, oogcontact of wisselende verwachtingen.
De kracht zit in diepgaande focus, eerlijkheid en het vermogen om vernieuwend en systemisch te denken. Veel mensen met autisme voelen sterk aan wat klopt en wat niet — ze brengen diepgang waar anderen oppervlakkig blijven.
👉 Marokkaanse cultuur: Autistisch gedrag wordt vaak gezien als “asociaal” of “onopgevoed”, vooral als iemand niet groet of sociaal initiatief toont. Ouders krijgen soms het verwijt dat ze te toegeeflijk of afstandelijk zijn.
👉 Turkse cultuur: Stil of afwezig gedrag wordt geïnterpreteerd als “in zichzelf gekeerd” of als gebrek aan respect voor ouderen. De nadruk ligt vaak op sociaal gedrag en aanpassing.
👉 Chinese cultuur: Autisme wordt vaak niet herkend als neurodiversiteit, maar als introversie of zwijgzaamheid. Familie-eer en harmonie kunnen ertoe leiden dat signalen binnen het gezin gehouden worden.
👉 Surinaamse cultuur: Er is vaak weinig kennis over autisme, waardoor gedrag wordt gezien als ‘moeilijk’ of ‘anders’. Ouders kunnen te maken krijgen met schaamte of sociale druk om het gedrag te verklaren.

2. ADHD

ADHD is een neurologische variatie waarbij prikkels, gedachten en beweging snel en intens verwerkt worden. Het uit zich vaak in impulsiviteit, snel afgeleid zijn of een groot innerlijk tempo.
De kracht van ADHD zit in creativiteit, energie en het vermogen om snel te schakelen. Mensen met ADHD zijn vaak actiegericht, denken buiten de gebaande paden en voelen feilloos aan waar het vastloopt.
👉 Marokkaanse cultuur: Druk gedrag wordt vaak geïnterpreteerd als ‘onopgevoed’ of ‘geen respect tonen’. Ouders voelen zich snel aangesproken op hun opvoeding.
👉 Turkse cultuur: Er is veel nadruk op discipline en gehoorzaamheid, waardoor impulsief gedrag wordt gezien als grensoverschrijdend. ADHD wordt zelden als neurologisch erkend.
👉 Chinese cultuur: Kinderen met ADHD worden vaak gezien als ongeconcentreerd of ongehoorzaam, wat schaamte oproept binnen het gezin. Er is veel druk om goed te presteren op school, waardoor problemen vaak gemaskeerd worden.
👉 Surinaamse cultuur: ADHD wordt geregeld weggezet als ‘druk gedrag’ of een tekort aan structuur. Veel kinderen leren zich aanpassen of krijgen een corrigerende aanpak vanuit het idee dat het gedrag af te leren is.

3. Dyslexie

Dyslexie is een taalverwerkingsverschil dat lezen, spellen en automatiseren lastig maakt, ondanks een normale of hoge intelligentie. Het wordt vaak pas laat ontdekt, vooral als iemand goed compenseert.
Dyslectische breinen zijn vaak sterk in ruimtelijk inzicht, beeldend denken en creatief probleemoplossen. Ze kunnen hoofd- en bijzaken goed onderscheiden en denken in mogelijkheden.
👉 Marokkaanse cultuur: Problemen met lezen worden vaak gezien als taalachterstand, zeker bij meertalige gezinnen. Er heerst het idee dat harder oefenen de oplossing is.
👉 Turkse cultuur: Ouders linken het vaak aan moeite met de Nederlandse taal of “niet genoeg oefenen”, niet aan een structureel verschil in het brein.
👉 Chinese cultuur: Er wordt verwacht dat kinderen snel leren lezen en schrijven, en fouten worden vaak als slordigheid gezien. Dyslexie is minder bekend en wordt zelden als legitieme verklaring geaccepteerd.
👉 Surinaamse cultuur: Leermoeilijkheden worden eerder toegeschreven aan gebrek aan concentratie of motivatie. Veel ouders voelen dat hun kind “meer kan”, maar begrijpen niet waarom het leren zo moeizaam gaat.

4. Dyscalculie

Dyscalculie betekent moeite met het verwerken van getallen, rekenen en wiskundige concepten, ondanks inzet of intelligentie. Je ziet het bij kinderen die blijven tellen op hun vingers of getallen omdraaien.
De kracht ligt vaak in andere leerstijlen zoals associatief, talig of visueel leren. Veel mensen met dyscalculie zijn gevoelig voor verbanden, verhoudingen en denken juist abstract als het niet over cijfers gaat.
👉 Marokkaanse cultuur: Rekenen wordt als essentiële basisvaardigheid gezien; moeite ermee wordt vaak als luiheid of gebrek aan aandacht geïnterpreteerd. Ouders weten meestal niet dat dyscalculie bestaat.
👉 Turkse cultuur: Cijfers en prestaties zijn belangrijk, waardoor rekenproblemen snel frustratie oproepen. Ouders denken eerder aan falen dan aan een onderliggend verschil.
👉 Chinese cultuur: Rekenvaardigheid wordt als essentieel gezien voor succes; kinderen met dyscalculie krijgen veel druk om te presteren. Er is weinig ruimte voor alternatieve leerstijlen.
👉 Surinaamse cultuur: Problemen met rekenen worden vaak afgedaan als ‘niet opletten’ of ‘niet genoeg oefenen’. De nadruk ligt op doorzetten, waardoor onderliggende problematiek gemist wordt.

5. Hoogsensitiviteit (HSP)

HSP is een diepgaande vorm van sensorische en emotionele gevoeligheid, waarbij prikkels sterk binnenkomen en intens verwerkt worden. Je herkent het aan overprikkeling, sterke rechtvaardigheidszin, of moeite met drukke omgevingen.
De kracht zit in diepe empathie, reflectief vermogen en het aanvoelen van spanningen in groepen. HSP’ers kunnen aanvoelen wat onzichtbaar is — ze zien, horen en voelen wat anderen missen.
👉 Marokkaanse cultuur: Gevoeligheid wordt vaak niet benoemd of erkend als kracht, en wordt soms als ‘zwak’ of ‘overdreven’ gezien. Kinderen leren emoties inslikken en ‘sterk zijn’.
👉 Turkse cultuur: Emoties worden vaak impliciet gereguleerd; kinderen worden gestimuleerd om zich aan te passen, wat leidt tot veel maskergedrag. Gevoeligheid wordt zelden open besproken.
👉 Chinese cultuur: Gehoorzaamheid en rust worden gewaardeerd, maar gevoelige reacties kunnen als ongemakkelijk of storend worden ervaren. Prikkels en emoties blijven vaak onuitgesproken.
👉 Surinaamse cultuur: HSP wordt zelden herkend; kinderen worden gestimuleerd om ‘niet zo aan te stellen’. Veel jongeren leren emoties te verbergen en zichzelf te verharden in sociale situaties.

6. Taalontwikkelingsstoornis (TOS)

TOS is een neurodivergente variant waarbij spraak, woordenschat of taalbegrip zich anders ontwikkelt. Dit kan zich uiten in vertraagde taalontwikkeling, moeite met zinnen bouwen of sociaal contact vermijden.
Kinderen en jongeren met TOS zijn vaak sterk in non-verbale communicatie, visueel leren en doen-denken. Hun kracht ligt in beeldtaal, humor, trouw en het praktisch verbinden van mensen.
👉 Marokkaanse cultuur: Vertraagde taal wordt vaak gezien als meertaligheid of verlegenheid. Ouders verwachten dat het vanzelf wel goedkomt, zeker als het kind Arabisch of Berbers ook leert.
👉 Turkse cultuur: Taalachterstand wordt vooral aan tweetaligheid gewijd, waardoor TOS niet snel wordt herkend. Ouders zoeken oplossingen binnen thuistaalgebruik.
👉 Chinese cultuur: Stil gedrag wordt niet snel als zorgelijk gezien; kinderen die weinig praten worden als gehoorzaam ervaren. Taalstoornissen worden vaak niet erkend zolang de schoolprestaties ‘meevallen’.
👉 Surinaamse cultuur: Problemen met taal worden vaak verward met dialectgebruik of ‘gewoon laat praten’. TOS wordt niet als aparte diagnose herkend, waardoor hulp vaak uitblijft.